Tsietsi e latela tshotleho lelapeng la ha Mokoena sebakeng sa Amelia ka Zamdela, Sasolburg. Hodima
lelapa lena le tlameha ho hlokomela mora lona ya nang le boqhwala jwale le tlameha ho ya hodimo
le tlase ho mmatlela dithuso ho Mosamaria ya molemo ka mora ho emiswa ha dithuso tsa ditjhelete
tsa boqhwala tseo a neng a ntse a di fumana mmusong. Hodima moo hape lelapa le tobane le
mathata a ho fumanela mora enwa wa bona tokomane ya boitsebiso.
Nakong eo Afrika Borwa e keneng kgweding ya ho keteka ditokelo tsa botho, Gift Mokoena ha a na
lebaka la ho keteka. O setse a eme le monna mateneng, a tobane le tshotleho kamora hoba a
nyahlatswe ke mmuso tabeng ya dithuso tsa thekolohelo le phumantsho ya tokomane ya boitsebiso.
Mme wa Gift, e leng Judith Mokoena, o hlokile phomolo moyeng. O lala a sa bo hlothe ka baka la
maemo a mahlonoko a mora wa hae. O kene dikantoro ka ho fapana empa ha a thole thuso.
Se leng boima ho Judith ke hore mora wa hae o maemong a mahlonoko a boqhwala hoo a sa
kgoneng ho iketsa letho ekasitana le ho ikisa ntlwaneng. Ha a kgone le ho fumana le sekolo se ka mo
amohelang.
Dithuso tsa ditjhelete tsa Gift di emisitswe hoba a fete dilemo tse 18. Bothata bo bong hape ya e ba
ba sokola ho fumanela mora enwa tokomane ya boitsebiso.
“Nakong eo ke neng ke ilo etsetsa ngwana enwa bukana ya hae ya boitsebiso ke moo ke
bolelletsweng teng hore ho ka se kgonahale ho ka etsa jwalo ka ha bukana ya ka ya boitsibiso e
thibetswe hore e ka sebetsa,” ho rialo mme wa Gift.
Ho tloha tsatsing leo ha e sa le a theosa a nyolosa ho ka fumana thuso empa e sa hlahelle. “Ke se ke
tsamaile dibaka tse ngata le mafapha hoo ke ileng ka ya sepetlele seo Gift a hlahetseng ho sona ho
ya kopa lengolo kapa bopaki bo itseng bo ka thusang ho rarolla taba ena, empa le ha se ke le fumane
lengolo lena thuso ntse e sa hlahelle.
“Tjhelete ya diphallelo ya mmuso eo Gift a neng a e fumana e ne thusetsa haholo tlhokong tsa hae
tsa ka mehla, tse kang dijo,tsa ho hlapa,meriana le tse ding.
“Ke ile ka hohle ho fumana thuso le hore re robale re jele, empa ho boima haholo, ke sitwa le ho ya
batla mosebetsi hobane ha ho motho ya ka salang a lebelletse ngwana enwa” ho rialo Judith.
Modula Setulo wa mokgatlo wa All In One Disabled Association, Peter Motloung o hlalositse ha le
bona jwaloka mokgatlo ba etsa mekutu yohle hore Gift a fumantshwe ditokelo tsa hae. “Re leka ka
hohle le rona jwalo ka mokgatlo ho thusetsa tabeng ena hoo re ikeng le qeto ya ho ngolla Human
Rights Commission hara tse ding hore e ke e kenelle tabeng enwa, ngwana enwa a fumane ditokelo
tsa hae.”
“A na ke a mang a mathata ao batho ba qhwadileng ba kopanag le ona ka mehla, ditokelo tsa bona
di hatikelwa hohle, ho le meaho ya mmuso eo re sitwang ho ka finyella teng empa ho se kgonahala
hobane ha ho na ditlhophiso tse entsweng meahong eo bakeng sa batho ba tswang le rona ba
tsamayang ka di wheelchair kapa ba nang tlhoko tse fapaneng” ho rialo Motloung. “Lelapa le na la
Mokoena le ka thabela thuso le ha ekaba ya mofuta o jwang hore bophelo bon ne bo tswelepele.
